سلادون سفالینه‌‌ایی به مثابه ساز
به گزارش خبرگزاری آینه‌نیوز: نشست تخصصی سفال و سرامیک باحضور مدیران و صاحب‌نظران دو کشور ایران و چین در این حوزه از جمله، دکتر مهدی مکی‌نژاد، دکتر بهزاد اژدری، شیه چون لونگ (Xie Chun Long )، دکتر حسین سرپولکی، دکتر ابراهیم قاسمی و همچنین دکتر زهرا دستان به عنوان دبیر نشست امروز سه شنبه ۹ آبان به همت گروه هنر شرق پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر و با مشارکت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری خلق چین و میراث فرهنگی استان جه‌جیانگ چین در محل تالار ایران فرهنگستان هنر برگزار شد.
از آنجایی که کشور چین قصد معرفی محصولات هنری خود را داشت، نشست را متفاوت، خلاقانه و در همین راستا با اجرای «گروه موسیقی اویوئه» آغاز کرد که شگفتی حاضرین را همراه داشت. نکته جالب توجه در این گروه موسیقی سازهای آن یعنی ظروف سفالی سلادون، یکی از محصولات «روستای جه‌جیانگ» بود. نامگذاری این گروه موسیقی نیز بر مبنای صدای «اوو» مانند برخواسته از این ظروف سفالی صورت گرفته است.
هنرمندان این گروه همچنین، اجرای موسیقی مشترکی را همراه با هنرمندان ایرانی که تلفیقی از سازهای سنتی کشور چین و سازهای سه تار و دف از کشور ایران بود به نمایش گذاشتند.
پس از آن زهرا دستان به عنوان دبیر نشست و اولین سخنران، ضمن عرض خیر مقدم به مدعوین اطلاعاتی را درخصوص قدمت هنر مشترک سفالگری بین دو کشور ایران و چین ارائه داد.
جاده ابریشم یک جاده فرهنگی است
مهدی مکی‌نژاد سخنران بعدی این نشست بود که در ابتدای سخنان خود به قدمت دیرینه هنرسفالگری در ایران و چین پرداخته و نزدیکی منطقه زیستی بین دو کشور ایران و چین را زمینه‌ساز تعاملاتی دانست که جاده ابریشم نیز تأثیر به‌سزایی در آن داشت. وی در ادامه سخنان خود جاده ابریشم را حلقه اتصال جاده شرق به غرب معرفی کرد و گفت: این جاده یک جاده مبادله کالا نیست بلکه یک جاده فرهنگی است که زندگی در آن جریان دارد. در تاریخ گذشته سه جاده مهم به نام‌های جاده طلا متعلق به دوره ساسانی، دیگری جاده ادویه و در آخر جاده ابریشم وجود داشته که کشور ایران در نقطه تلاقی این جاده‌ها واقع بوده است. از طرفی نزدیکی ایران و هم مرزی آن با کشورهایی مانند چین در این منطقه باعث شد تا ایرانیان بتوانند هم در حوزه هنری آموزش دیده و هم در آن اثرگذار باشند.
خاستگاه تکنیک هنر زرین فام ایران بوده است
این عضو هیئت علمی فرهنگستان فرهنگ و هنر، ظروف سرامیک، سلادون و زرین‌فام را از جمله کالاهای مهم در مبادلات معرفی کرده و آن‌ها را فاخر و کاربردی نامید. وی همچنین به وجود اختلاف نظراتی در خاستگاه تکنیک زرین فام بین اساتید اشاره داشت و خاطرنشان شد: برخی این هنر را از آن مصر و برخی از عراق می‌دانند در حالی که منشاء اصلی آن ایرانیان بوده‌اند. چراکه مهمترین ماده اولیه آن نیترات نقره بوده و منبع اصلی آن در ری وجود داشته است که استفاده از این ماده هم مستلزم داشتن پیشینه غنی از دانش بوده که انحصاراً مختص دانشمندانی همچون خیام بوده است. از طرفی پرفسور پوپ نیز معتقد است این ظروف منشاء ایرانی دارند.
مکی‌نژاد در پایان سخنان خود به رسالات موجود قدیمی مرتبط با فن سفال و سرامیک همچون کتاب‌الاسرار، عرالیس‌الجواهر و نفایس الاطایب و … اشاره داشته و گفت: محتوای موجود در این کتب نیز بر ایرانی بودن خاستگاه تکنیک هنر زرین فام در سفال و سرامیک تأکید دارند.
هنر سرامیک تاریخ ساز و آینده ساز است
بهزاد اژدری سخنران بعدی این نشست بود که ضمن اشاره به اهمیت روابط بین ایران و چین به اهمیت سرامیک پرداخته و این ماده را تاریخ ساز و آینده ساز دانست. وی در ادامه سخنان خود به دلایلی مبنی بر حائز اهمیت بودن این ماده اذعان داشته و به مواردی همچون خواص سرامیک و قابلیت‌های بیشمار آن اشاره کرد و گفت: از دیرباز در هر تمدنی و در هر جای این دنیا آثار سرامیکی وجود داشته که فراوانی این ماده و متنوع بودن منابع اولیه آن یکی از دلایل مهم این موضوع بوده است. نکته جالب توجه در خصوص سرامیک این است که این ماده بنا به هر اقلیم نیز میتواند متفاوت باشد که در بسیاری از موارد باستان شناسان از همین طریق توانستند خاستگاه یک ظرف سفالی کشف شده را پیدا کنند. از این جهت بخش عمده دانش باستان شناسی و تاریخ مدیون بر ساخته‌های سرامیکی است که البته خود باستان شناسان نیز به آن اذعان داشته و معتقدند اگر سرامیک نبود ما از تاریخ تمدن چیزی نمیدانسیتم.
چین و ایران خواهر و برادرند
اژدری همچنین با اشاره به قدمت هنر سرامیک در چین برابر با ۱۵هزار و ایران برابر با ده هزار سال، این دو کشور را خواهر و برادر خوانده و آن‌ها را به لحاظ رتبه‌بندی کنار یکدیگر قرارداد. وی در ادامه سخنان خود توضیحاتی را در خصوص ارزش‌های تولیدی، تجاری و ظرفیت‌های سرامیک ارائه داد و گفت: دلیل اصلی که سازمان بین المللی هزاره سوم را هزاره سرامیک نامگذاری کرده است همین مسئله بوده است. به واقع سرامیک مصداق بارز شعر هرچه خوبان دارند تو یک جا داری است. این ماده در حوزه فرهنگ و هنر نیز ظرفیت های بیشماری همچون تولید وسایل روزمره، خلق هنرهای تجسمی در همه گرایش‌ها اعم از نقاشی، خطاطی، تصویرگری و … را دارد. قابلیت کاربری راحت و درمانی آن نیز از دیگر مزایای این ماده است. سرامیک همچنین در باورهای دینی و آئینی (اشاره به آفرینش انسان از گل) نیز از جایگاه ویژه‌ایی برخودار است و به همین علت تاریخی بودن این ماده در بافت وجودی ما نهفته است؛ پس این ماده به عنوان یکی از مهمترین ماده‌ها در حوزه هنر معاصر به شمار میرود.
از اهمیت هنر سرامیک نباید غافل شد
این استاد دانشگاه سخنان خود را این‌طور جمع‌بندی کرد: از اهمیت رویکرد سرامیک نباید عبور کرد و باید به آن پرداخت. در این خصوص پیشنهاداتی نیز برای مسئولین دارم که میتواند به این امر کمک کند. برگزاری رویدادهای مشترک این چنین با هدف رفت و برگشت مطالعات فرهنگی و هنری، تبادل دانشجو در حوزه هنر و صنعت سرامیک بین دو کشور به منظور انتقال تجربیات ارزنده و برگزاری تورهای مشترک فرهنگی با محوریت هنر سرامیک، بین دو تمدن ایران و چین کمک شایانی خواهد بود به رونق هنر سرامیک در ایران.
نقش سیمرغ و ققنوس بر ظروف سفالی سلادون چینی
شیه چون لونگ (Xie Chun Long) سخنران بعدی این نشست در رابطه با کوره سلادون یوئه و جاده ابریشم دریایی به ایراد سخنرانی پرداخت. وی همچنین در خصوص تاریخچه کوره سلادون و فروش آن به دیگر کشورها در قرون نهم و یازدهم میلادی توضیحاتی را ارائه داد. طبق گفته وی و بر اساس آمار بیشترین ظروف سلادون کشف شده به ترتیب در کشورهای ژاپن، کره جنوبی، تایوان، تایلند، مالزی، اندونزی، فلیپین، هند، عراق، پاکستان، ایران بندر باستانی سیراف، گرگان و جیرفت، عمان، آفریقا، مصر، و سودان بوده است. نکته حائز اهمیت در این آثار کشف شده، ظروف سفالی سلادون در ایران است که در آن‌ها از نمادهایی چون سیمرغ و ققنوس بر روی ظروف استفاده شده بوده است. وی همچنین بخش دوم سخنان خود را به جاده ابریشم دریایی اختصاص داد.
نباید از مهارت هنر هنرمندان ایرانی غافل شد
حسین سرپولکی سخنران بعدی این نشست در رابطه با مروری بر سیر تحول سلادون در ایران توضیحاتی را ارائه داده و قدمت سرامیک در ایران را کهن عنوان کرد. وی با اشاره به عمقی بودن رنگ‌های ظروف سلادون، هنر ایران در این حوزه را به خاطر عدم کسب مهارت لازم در بخش لعاب ظروف بسیار ضعیف دانسته و گفت: با اینکه جلوه‌های هنری باستانی ایرانی بازسازی میشود اما کلیه آن‌ها مصنوعی بوده؛ لذا لازم است احیایی بودن لعاب‌ها ذکر شود. هرچند بشقاب سلادون نمونه تقلیدی ایرانی از ظروف سلادون چینی است اما مهارت هنر هنرمندان ایرانی را نیز نمی‌توان در نظر نداشت.
وی همچنین یکی از علل وجود مشکلات در ظروف ایرانی چینی را بدنه سفالینه آن دانست و کسب مهارت در زمینه لعاب ترانس ظروف را برای ورود به بازار تجاری جهانی ضروری عنوان کرد.
اهمیت ارتباط با چین هم به لحاظ تکنیکی و هم به لحاظ هنری
وی در پایان سخنان خود ارتباط با چین را هم به لحاظ تکنیکی و هم به لحاظ هنری حائز اهمیت دانسته و در خصوص برگزاری نشست‌های این چنین گفت: رسالت این نشست‌ها عبور به لحاظ محتوای علمی به سمت برقراری ارتباط بین دانشجویان با مفاهیم علمی است. از رو از کلیه دانشجویان هنر می‌خواهم که در کنگره‌های سرامیک حضور بهم رسانند.
ایران منشاء تحول عظیم هنر سفال و سرامیک
ابراهیم قاسمی عضو هیئت علمی پژوهشگاه رنگ، آخرین سخنران این نشست بود که در خصوص تاریحچه رنگ و لعاب‌های رنگی در سرامیک‌های سنتی توضیحاتی را ارائه داد. این استاد دانشگاه همچنین در خصوص تاریخچه سفال در جهان سخنانی را ایراد و قدمت آن را به عصر یخبندان ارجاع داده و همچنین کشور ایران را منشاء تحول عظیمی در حوزه سفال و سرامیک معرفی کرد.
وی در پایان سخنان خود ضمن اشاره به کاشی‌های ساخته شده توسط هنرمندان ایرانی، ایران را مهد تمدن سرامیک دانسته و این کاشی‌های سنتی را گواهی بر این مسئله عنوان کرد وی همچنین اذعان داشت در این حوزه رقیبی برای ایران وجود ندارد.
گفتنی است این نشست با بازدید همگان از کارگاه مشترک هنرسفالگری ایران و چین و همچنین آثار سفالی سلادون به پایان رسید.
عکاس: مریم فروزان‌کیا
دیدگاهتان را بنویسید